یك جزیره آهنی در نقطه صفر مرزی خلیج فارس
بوشهر نقطه صفر مرزی در خلیج فارس، جایی که تا دوردست ها فقط آب است و آب. اینجا یک جزیره آهنی است که شما حق دور ریختن هیچ چیز را نداری، روزانه باید ۳ هزار پله را بالا و پایین بروی و در تابستان ۵۰ درجه جنوب، وسط دریا که مثل یک دیگ جوشان شده است کار کنی. هیچ انگیزه ای به جز غیرت و میهن پرستی قادر به حفظ ده ها نخبه از برترین دانشگاه های کشور در یک اتاق ۶ متری نمی گردد. اینجا خلیج فارس است، سکوی نفتی سروش...
تاکنون از صنایع نفت و گاز در استان بوشهر، فقط نام عسلویه را شنیده ایم. اما در نقطه شمالی این استان و در شهرستان دیلم، در مجاورت شهر امام حسن یک منطقه ی بسیار استراتژیک نفتی در حال فعالیت است، منطقه نفتی بهرگان، قدیمی ترین منطقه نفتی فراساحل در خلیج فارس است که قدمتی بیشتر از ۵۰ سال دارد. از ۷ گرید نفتی ایران، ۲ گرید متعلق به این منطقه است و بزرگترین پایانه نفتی شناور خاورمیانه در این منطقه قرار دارد که خصوصیت های منحصر به فردش، آنرا به یک ترمینال برای ورود، خروج و مدیریت نفت، گاز و فرآورده های آن تبدیل نموده است.
در بازدید اختصاصی خبرنگاران ایسنا از منطقه نفتی بهرگان و سکوی سروش، مهندس علیرضا قانعی، رئیس منطقه نفتی بهرگان به ایسنا اظهار داشت: رسالت شرکت نفت فلات قاره ایران، تولید نفت و گاز از میادین دریایی در خلیج فارس است که شامل چند منطقه همچون بهرگان، خارگ، لاوان، سیری، کیش و قشم است. منطقه نفتی بهرگان، مدیریت تولید از ۴ میدان نفتی هندیجان، بهرگانسر، نوروز و سروش را بر عهده دارد که از نظر مرزهای سرزمینی، سکوی نفتی سروش با عنایت به قرارگیری در نقطه صفر مرز، اهمیت استراتژیک ویژه ای دارد.
وی تصریح کرد: برخلاف کلیه مناطق فلات قاره که در جزایر هستند، منطقه بهرگان تنها منطقه ای است که در ساحل قرار دارد. این مجاورت با شهر امام حسن، مزایا و چالش هایی هم به دنبال داشته است. از مزایای قرارگیری در ساحل، اتصال به شبکه برق سراسری، قرارگیری در مجاورت دو مجموعه بزرگ صنعتی در استان خوزستان و پارس جنوبی در استان بوشهر و انجام تبادلات صنعتی با سهولت بیشتر است. همینطور خریدهای قطعات صنعتی ساده تر و دسترسی به امکانات و جاده ها سهل الوصول تر خواهد بود.
قانعی ضمن اشاره به ظرفیت ۷.۹ میلیون بشکه ای منطقه بهرگان اظهار داشت: مخازن نفتی خشکی این مجموعه قابلیت ذخیره سازی ۵.۷ میلیون بشکه را دارند و این ظرفیت در پایانه خلیج فارس هم ۲.۲ میلیون بشکه است.
نقش آفرینی فراتر از وظایف سازمانی
رییس منطقه نفتی بهرگان، نقش آفرینی این منطقه را فراتر از وظایف شرکتی خود دانست و اظهار داشت: در زمان دفاع مقدس، به علت قابلیت ارتباط خطوط لوله بهرگان به مناطق نفت خیز، از این خصوصیت برای مصارف و مقاصد گوناگونی استفاده شد.
وی اضافه کرد: در این منطقه توانایی ذخیره سازی و اعمال فرآیندهای بهبود شرایط نفت وجود دارد و نفتی با خصوصیت های صادراتی را می توان تولید نمود و این شرایطی است که در سایر مناطق وجود ندارد.
کمک نفتی به کمبود گاز در کشور
به دلیل افزایش نیاز کشور به گاز، تولید آن در ماه های اخیر افزوده شده است. فرایند شیرین سازی گاز در پالایشگاه ها، به همراه خود تولید میعانات گازی را هم به دنبال دارد. این میعانات گازی که در اصطلاح تخصصی "کاندنسیت" نامیده می شود، ارزش زیادی در صنعت نفت دارند و حالا متخصصان صنعت نفت در سکوی سروش راهکارهای متفاوتی جهت استفاده از این میعانات را در پیش گرفته اند.
رییس منطقه نفتی بهرگان بیان نمود: از تیرماه سالجاری رسالت جدیدی به عهده این منطقه گذاشته شده و میعانات گازی به منطقه وارد شده و با همراه کردن آن با نفت فوق سنگین، بخشی از خوراک پالایشگاه های تولید فرآورده های نفتی مثل پالایشگاه اصفهان را تأمین می نماییم. این قضیه قبلا در کشور بی سابقه بوده که منطقه بهرگان به خوبی از عهده آن برآمده است.
مهندس علیرضا قانعی اظهار داشت: تزریق میعانات گازی، دیگر اقدام ویژه این منطقه است. این اتفاق برای نخستین بار در جهان، در کشور ما و در سکوی سروش اتفاق می افتد و افزایش ضریب بازیافت مخازن را به همراه دارد.
قدیمی ترین منطقه دریایی خلیج فارس
قدیمی ترین میدان نفتی دریایی شناسایی شده خلیج فارس، در منطقه بهرگان است. اولین چاه میدان نفتی بهرگانسر، در سال ۱۳۳۰ توسط کنسرسیوم نفتی "سیریپ" که از شرکت ملی نفت ایران و شرکت نفتی آجیپ ایتالیا تشکیل شده بود، کشف شد و در سال ۱۳۳۸ تولید نفت از این میدان آغاز گردید. بعد از آن هم سایر میادین این منطقه کشف و وارد مدار تولید شدند.
این کارشناس و پیشکسوت حوزه نفت و گاز اظهار داشت: بهره برداری از میادین منطقه بهرگان تا دوران جنگ تحمیلی ادامه داشت اما در خلال جنگ تحمیلی، کلیه میادین نفتی منطقه بهرگان مورد حمله دشمن قرار گرفت و صدمه های بسیار زیادی به آن وارد شد. چاه قدیمی نوروز، متحمل بیشترین خسارات شده و مدت ها در آتش می سوخت تا اینکه توسط متخصصان صنعت نفت مهار گشت.
قانعی افزود: بلافاصله بعد از آخر جنگ، کارکنان منطقه بهرگان با استفاده امکانات موجود و در دسترس، تولید را از سر گرفتند. به صورتی که در آن بازه زمانی تا ساخت سکوهای جدید هیچ خللی در فرایند تولید به وجود نیامد.
یک منطقه با خصوصیت های منحصر به فرد
وی ضمن اشاره به امکانات موجود در این منطقه اظهار داشت: امروز از منظر صنعتی، منطقه نفتی بهرگان شامل کارخانجات خشکی، مخازن، سکوهای نفتی، پایانه خلیج فارس و خطوط لوله است. به موازات تاسیسات دریایی، تاسیسات خشکی هم در دوران جنگ گرفتار خساراتی شدند. در سال ۱۳۸۶ کارخانه فرآوری خشکی منطقه بهرگان به ظرفیت ۶۰ هزار بشکه و با فناوری کاملاً ایرانی ساخته شد.
رییس منطقه عملیاتی بهرگان در گفتگو با ایسنا ضمن اشاره به خصوصیت های این منطقه تصریح کرد: از دیگر خصوصیت های منطقه نفتی بهرگان، انتخاب آن بعنوان محل ذخیره نفت تولیدی منطقه غرب کارون و میدان آزادگان است. با استفاده از این ویژگی، نفت ساخته شده میادین آزادگان، بهرگانسر و دیگر میادین منطقه بهرگان، بعد از فرآوری در کارخانجات این منطقه و از راه خطوط لوله پیچیده این منطقه، امکان ارسال به امیدیه و سپس مرکز کشور، گوره و از راه آن به خارگ یا صدور آن از راه SBM (پایانه دریایی) را دارد. این توانایی در تمام مناطق نفتی فلات قاره بی نظیر است.
این مسئول گاز را هم یکی دیگر از فرآورده های این منطقه نامید و اظهار داشت: گاز شیرین و با ارزش تولیدی سکوی سروش بعد از تأمین انرژی توربین های این سکو، از راه خطوط لوله به سکوی ابوذر ارسال می شود و ضمن تولید انرژی آن سکو، می تواند بخشی از خوراک پتروشیمی خارگ را هم تأمین کند.
به گفته ی علیرضا قانعی بیشترین تولید نفت در منطقه نفتی بهرگان از میدان سروش است و بعد از آن هم میادین نوروز، بهرگانسر و هندیجان در رتبه های بعدی تولید قرار می گیرند. در تولید گاز اما بیشترین میزان تولید را میدان بهرگانسر دارد و بنابراین خطوط انتقال میان سکوهای آن میدان با میدان سروش و سپس ابوذر و در ادامه جزیره خارگ ساخته شده و توانایی ارسال گاز این سکو به جزیره خارگ هم فراهم گشته است.
وی ضمن اشاره به نقش مهم سکوی بهرگانسر در فرایند تولید نفت اظهار داشت: در سکوی بهرگانسر ضمن تولید و فرآوری نفت و گاز میدان بهرگانسر، تولیدات میدان هندیجان هم تحویل گرفته و عملیات فرآوری در سکوی مادر روی آن انجام می شود.
رییس منطقه بهرگان توضیح داد: در میدان نفتی هندیجان، دو سکوی چاه ۰۷ و ۰۸ که بر روی هر کدام چند حلقه چاه نفت حفاری شده بود وجود داشت، ولی متاسفانه هیچ سازه استانداردی روی آن مستقر نبود. نیروهای این منطقه سال ها از راه ساخت سازه هایی دست ساز، روند تولید از این چاه ها را به صورت پایدار حفظ نموده بودند. اما این سازه ها برای تردد خطرات بسیار زیادی داشت که در نهایت شرکت نفت فلات قاره تصمیم به ساخت دو سکوی مجهز برای این دو چاه می گیرد.
قانعی بیان نمود: این دو سکو توسط متخصصان ایرانی در بندرعباس ساخته شده که البته در سالهای اخیر نصب آن به تعویق افتاده بود. خوشبختانه با ورود مدیرعامل جدید شرکت نفت فلات قاره به این موضوع، این پروژه از بلاتکلیفی خارج شد و سکوی ۰۷ و ۰۸ هندیجان و همینطور سکوی LQ فروزان به مرحله نصب رسیدند.
وی خاطرنشان کرد: امروز مراحل آخر نصب سکوهای جدید هندیجان در حال انجام می باشد و امیدواریم تا آخر بهمن ماه به مرحله بهره برداری برسند.
ابرسازه ای به نام سروش
رئیس منطقه نفتی بهرگان با تشریح پلت فرم های سکوی سروش اظهار داشت: مجموعه سکوی نفتی سروش از ۴ سکو به نامهای سکوی مسکونی، مدیریت و کنترل (SLQ)، SSP ۲، SPP ۱ که بزرگترین سکو است و سکوی چاه SWP۱ تشکیل شده است. این ۴ سکو به وسیله یک پل به هم متصل هستند.
این مسئول خاطرنشان کرد: روش متداول نصب سکوهای دریایی به وسیله جرثقیل است اما این سکو به حدی بزرگ و سنگین است که در زمان نصب، به وسیله بارج ویژه ای که در حالت نیمه مغروق قرار می گیرد پایه های سکو روی جکت قرار گرفت. وزن سکوی SPP۱ به تنهایی بیشتر از ۱۱ هزار و ۵۰۰ تن است.
علیرضا قانعی با تشریح فرایند تولید در سکوهای نفتی اظهار داشت: روال کلی تاسیسات دریایی به این صورت است که نفت ساخته شده از چاه، همراه با مقادیری گاز و آب شور است و باید جهت صادرات، مورد فرآوری قرار گیرد. نفت ساخته شده به سکوی SPP۱ منتقل می شود تا آب و گاز نفت توسط فرآیندهای لازم جداسازی شود. همینطور در سکوی SPP۲ نفت میدان نوروز دریافت می شود و فرایند آماده سازی بر روی نفت آن میدان هم در سکوی سروش انجام می شود. مجموع نفت ساخته شده در سکوی سروش قابلیت ارسال به مخزن خلیج فارس به صورت مجزا یا ترکیب شده را دارد.
یک منطقه و چندین درگاه صادراتی
رئیس منطقه نفتی بهرگان بیان نمود: صادرات نفت منطقه بهرگان به روش های مختلفی انجام می شود. نخستین روش، ارسال نفت به منطقه گوره است. ایستگاه گوره، نفت مناطق نفت خیز جنوب و منطقه بهرگان را برای صادرات به جزیره خارگ ارسال می کند. روش دوم، مستقلاً از راه پایانه صادراتی SBM است که نفت فرآوری شده در تاسیسات خشکی بهرگان را می توان از راه این پایانه صادر کرد. روش سوم، انتقال نفت میادین سروش و نوروز به پایانه خلیج فارس و صدور آن به سایر نفتکش ها از راه این پایانه است.
وی پایانه نفتی خلیج فارس را بزرگترین پایانه شناور در جهان معرفی کرد: عمر پایانه نفتی خلیج فارس ۸ سال است و قبل از آن، پایانه نفتی سورنا این وظیفه را بر عهده داشت. سورنا یک نفتکش بوده که با ایجاد تغییراتی در آن به یک پایانه نفتی تبدیل گشته، اما خلیج فارس از ابتدا بعنوان پایانه طراحی شده است. ظرفیت هر دو پایانه ۲.۲ میلیون بشکه است.
این کارشناس حوزه نفت و گاز اضافه کرد: پایانه سورنا در دوران مأموریت خود ۴۶۰ میلیون بشکه نفت را بارگیری و صادر کرد. این بدان مفهوم است که بیشتر از ۷۰۰ الی۸۰۰ مرحله، نفتکش هایی برای بارگیری از سورنا اقدام نموده اند و این یک رکورد قابل توجه است.
قانعی با معرفی اسکله شناور SBM بعنوان دیگر ظرفیت ویژه این منطقه اظهار داشت: برای صدور نفت از راه سیستم SBM ضرورتی به پهلوگیری نفتکش ها در ساحل نیست. در این روش خطوط لوله از مخازن بهرگان به طول ۱۸ کیلومتر به دریا کشیده شده و در محلی که عمق آب به بیشتر از ۲۵ متر می رسد، تاسیسات SBM قرار دارد و نفتکش ها با اتصال به این پایانه مخازن خویش را بارگیری می کنند.
وی اضافه کرد: قدرت مانور نفتکش ها از راه SBM افزایش می یابد و خطرات برخورد نفتکش ها با اسکله به حداقل رسیده است.
بهره بردارانی که پروژه اجرا می کنند
همانطور که بدن انسان برای حیات به رگ هایی نیازمند است، حیات صنعت نفت هم به متکی به خطوط لوله خود است. در منطقه بهرگان هم انواع لوله های مختلف از ۸ اینچ تا ۳۶ اینچ برای کاربری های مختلف مثل انتقال نفت، گاز، گازوییل، آب شور، آب شیرین و... وجود دارد. علیرضا قانعی در اینباره به ایسنا اظهار داشت: وظیفه اصلی نیروهای یک منطقه نفتی، نگهداشت پایداری میزان تولید است و اقدامات پروژه ای وظیفه آنها نیست اما شاهد آن هستیم که کارکنان منطقه بهرگان پروژه هایی را هم اجرا کرده اند.
وی تصریح کرد: یکی از شرکتهای پیمانکار که مجری ساخت خط لوله آزادگان و مخازن آن بود، بخشی از این پروژه را انجام داد و متاسفانه به علت تفاوت قیمت های ناگهانی موفق به تکمیل آن نشد. منطقه نفتی بهرگان پذیرفت تا کاستی های این پروژه را با استفاده از نیروهای خود به انجام برساند. در ماه مبارک رمضان سال گذشته، این پروژه به صورت ۲۴ ساعته انجام شد و دمای بسیار زیاد هوا، هر روز سبب گرمازدگی کارکنان این منطقه می شد اما خوشبختانه با همت آنها، این پروژه در بازه زمانی تعریف شده به پایان رسید.
این کارشناس باتجربه نفت و گاز ضمن اشاره به سابقه خط لوله بهرگان-گوره اظهار داشت: خط لوله ای به طول ۱۷ کیلومتر میان این منطقه و تلمبه خانه گوره وجود دارد که متاسفانه در سالهای ابتدایی انقلاب و در زمان جنگ بدون محاسبات مهندسی و تنها بر مبنای لزوم ساخته شده است. باآنکه این خط لوله فاقد خصوصیت های مهندسی و ساخت است اما به دفعات و در برهه های مختلف، خدمات شایسته ای به کشور انجام داده؛ بعنوان نمونه بارها از راه این خطوط گازوییل و بنزین وارد کشور شده است. این خط هم در مقاطع مختلف توسط مهندسان این منطقه مورد تعمیرات قرار گرفته است.
وعده توقف نشتی خط بهرگان-گوره
رییس منطقه نفتی بهرگان ضمن اشاره به تلاش در راه حفاظت از محیط زیست اظهار داشت: سیستم ایزو در حوزه مدیریت کیفیت، بهبود مستمر سیستم را پیشنهاد می دهد. اگر برای مخاطرات نفت در محیط زیست اولویت بندی در نظر بگیریم، اساسا آلودگی و تهدید نشت یک چاه نفت متروکه در خلیج فارس خسارات بیشتری نسبت به نشت یک خط لوله در خشکی به محیط زیست خواهد وارد خواهد نمود.
علیرضا قانعی اضافه کرد: بر همین مبنا و اولویت بندی انجام شده، وزارت نفت با اجاره یک سکو با هزینه روزانه ۷۰ هزار دلار در دو سال قبل نسبت به ایمن سازی چاه های متروکه خلیج فارس اقدام نموده است. همینطور با ساخت دستگاه CFU، آب جدا شده از نفت که روزی با ۹۰۰PPM ذرات معلق به دریا ریخته می شد، امروز به کمتر از ۵۰PPM رسیده است.
وی خاطرنشان کرد: در مورد خط لوله بهرگان به گوره هم کلیه گزارش های محیط زیستی لازم به مقامات عرضه شده اما همه در جریان هزینه های بسیار زیاد جایگزینی این دو خط لوله هستیم. ساخت خط لوله جایگزین نیازمند ۵۰ تا ۷۰ میلیارد تومان اعتبار است و در شرایط مالی کنونی وزارت نفت، تأمین این مبلغ بسیار دشوار خواهد بود.
این مسئول تصریح کرد: علیرغم این شرایط، در جهت بهبود مستمر شرایط، امروز در حال عملیات راهسازی و اصلاح مسیر خط لوله ها هستیم که به علت بارندگی گرفتار صدمه شده است و وظیفه خود می دانیم عملیات بازسازی و ترمیم این خط را انجام دهیم. این نوید را با قاطعیت می دهم که در سال ۱۴۰۰ نشتی خط گوره برای همیشه به پایان برسد.
این مقام صنعت نفت کشور در پاسخ به میزان توجه و اهمیت منطقه نفتی بهرگان به رعایت موازین محیط زیستی بیان نمود: به صورت عام، در همه کشورهای دنیا، آب جدا شده از نفت به دریا ریخته می شود و دقت می شود آب باقی مانده ذراتی از نفت را در خود نداشته باشد. اما در طراحی سکوی سروش گام هایی فراتر از روند معمول برداشته شده است و این آبِ فاقد نفت، به لایه ای از زمین تزریق می شود که به هیچ وقت به دریا راه پیدا نکند. در عمق بیشتر از ۵۰۰ متری که هیچ گونه مصرف کننده یا جاندار زنده ای زیست نمی کند، این آب محبوس شده و به سطح باز نخواهد گشت.
به گفته رئیس منطقه عملیاتی بهرگان گاز ساخته شده از توربین ها هم در یک سیستم بسته برای گرم کردن آب استفاده می شود. این آب گرم در مراحل فرآوری نفت استفاده زیادی دارد و به شکلی راندمان مصرف انرژی در توربین ها به حداکثر خود می رسد. علاوه بر آن، خروجی توربین ها هم به وسیله سنسورها کنترل می شود و به علت بهینه سوختن، گاز اضافی ندارد و آلودگی هوا هم ایجاد نمی گردد.
گفت وگو از: «حسین فیروزه»، خبرنگار ایسنا بوشهر
منبع: ام آی جی تی
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب