همسایه شمالی-۶
برد - برد ایران و روسیه در گرو تقویت دیپلماسی انرژی
ام آی جی تی: باتوجه به اهمیت بالای انرژی برای دو کشور ایران و روسیه، تقویت دیپلماسی انرژی دو کشور در سه زمینه مختلف، می تواند زمینه ساز رشد و امنیت اقتصادی و بطور کلی شکل گیری یک بازی برد-برد باشد.
به گزارش ام آی جی تی به نقل از مهر، از آنجائیکه انرژی یکی از با اهمیت ترین مؤلفه های قدرت و پیشرفت اقتصادی برای تمام کشورها است. از همین رو دیپلماسی انرژی را می توان یکی از با اهمیت ترین ابعاد دیپلماسی دانست که البته همیشه پیچیده تر و فراتر از سایر معاملات تجاری و اقتصادی بوده است. در حقیقت به سبب طولانی مدت بودن بیشتر قراردادهای بین المللی انرژی، امضای آنها به مدلول گره زدن امنیت انرژی دو کشور است و از همین رو عموماً این قراردادها در سطحی بالاتر از وزیر و سطوح اقتصادی پیگیری می شود.
از همین رو اهتمام به بحث انرژی در تعاملات سیاسی با کشور روسیه که یکی از بزرگترین عرضه کنندگان انرژی در دنیا است اهمیت دو چندانی می یابد. در حقیقت اگر طبق برخی تعاریف، اقتصاد کشورهای مختلف را به سه دسته سرمایه محور، کارگرمحور و انرژی محور تقسیم بندی نماییم، روسیه در صدر کشورهای انرژی محور قرار می گیرد. همین طور با بررسی رفتار خارجی روسیه در قبال محیط های مختلف سیاست خارجی، می توان تشخیص داد که دیپلماسی انرژی نقش بارزی در سیاست ها و رویکرد های روسیه دارد.
هرچند در سالهای قبل روسیه به دلیلهای مختلفی وابستگی صادرات خودرا به انرژی کمی کمتر کرده و به حدود ۴۰ درصد رسانده، ولی در سالهای قبل دو سوم صادرات روسیه را گاز و نفت تشکیل می داد و یک چهارم تولید ناخالص ملی آن از بخش انرژی حاصل می شد. برمبنای آمار شرکت بریتیش پترولیوم که در ماه ژوئن ۲۰۱۷ انتشار یافت، روسیه پیشتاز بازار انرژی از لحاظ صادرات بوده است.
با این حال باید توجه داشت رویکرد و جهت گیری سیاست انرژی روسیه در بازارهای مختلف متفاوت می باشد. درحالیکه مسکو نسبت به شرق آسیا رویکرد نسبتاً منعطف تری دارد و به دنبال توسعه هرچه بیشتر شبکه های انتقال انرژی به کشورهای این منطقه است، ولی در قبال اروپا همچنان سیاست استفاده اهرمی از زیرساختهای خط لوله گاز استفاده می نماید.
از طرفی با روی کار آمدن دولت بایدن تحریم های آمریکا مقابل روسیه تشدید شده است. در ایام گذشته دموکرات های مجلس سنای آمریکا برای نخستین بار از طرحی برای اعمال تحریم های گسترده مقابل مقامات ارشد دولتی و نظامی روسیه، همچون «ولادیمیر پوتین» رییس جمهور این کشور رونمایی کردند. طرحی که واکنش تند مقامات روسی را در پی داشت. یکی از دلیلهای اصلی این تحریم ها عملیاتی نشدن خط لوله انتقال گاز روسیه به آلمان موسوم به «نورد استریم ۲» است.
با در نظر گرفتن تمام شرایط و با توجه به این که در ایام گذشته و با نزدیک شدن سفر ریاست جمهوری به روسیه، موضوع تمدید قرارداد ۲۰ ساله ایران و روسیه داغ شده است، تدوین یک برنامه جامع برای یک همکاری راهبردی و طولانی مدت در زمینه انرژی به شدت حائز اهمیت می باشد.
در این سال ها مسکو بطور دائم قصد خودرا برای توسعه همکاریهای اقتصادی با تهران با وجود تحریم های واشنگتن اعلام نموده است. ولی در واقعیت گردش تجارت دوجانبه در سطح متوسط باقی مانده است. سهم ایران در تجارت خارجی روسیه در سال ۲۰۱۸ تنها ۲ درصد بوده و این مساله باعث شده است که ایران در لیست شرکای تجاری خارجی روسیه در رتبه ۵۰ قرار گیرد. این در حالیست که ایران در سال ۲۰۱۷، چهل وهشتمین شریک تجاری روسیه بوده است.
در این زمینه عمده همکاریهای ایران و روسیه را می توان به ۳ دسته تقسیم کرد که در ادامه بیان می شود:
۱) تعامل در بازارهای صادراتی نفت و گاز
برخی تصور می کنند که ایران و روسیه به سبب رقابتی که در بازارهای گازی داشته اند نمی توانند تعامل مناسبی با هم داشته باشند. این تصور از آنجایی شکل می گیرد که بازار هدف ایران را اروپا در نظر می گیرد و به سبب عدم استقبال روسیه از ورود ایران به این بازار، تعامل دو کشور را غیرممکن می داند.
جواد سلیمان پور، کارشناس انرژی در این زمینه اظهار داشت: با وجود این که میان ایران و روسیه از قدیم رقابتی وجود داشته است ولی با توجه به این که هر دو کشور عرضه کننده انرژی هستند و تجربه موفقی در افزایش همکاری ها دارند، می توانند همکاریهای سازنده ای را شکل دهند؛ مثل همکاری که روسیه با کشورهای عضو اوپک پلاس شکل داده است. البته رقابتی هم که گفته می شود هم باتوجه به فاصله دو کشور و حضور کم رنگ ایران در بازار ارمنستان و عدم حضور ایران در اروپا ممانعتی برای این همکاری ها ایجاد نمی کند.
وی اضافه کرد: همکاری ما با روسیه در زمینه گاز باید به نوعی تقسیم بازار باشد. عرضه کنندگان بازار گاز محدود هستند و مثل بازار نفت متنوع نیستند. در حقیقت می توان گفت تنها کشورهای آمریکا، استرالیا، قطر، روسیه، ترکمنستان و ایران از صادرکنندگان گاز هستند و باقی کشورها به جز تامین گاز برای خودشان نتوانستند حضور جدی در بازارها داشته باشند. این موجب می شود اگر این کشورها همکاری کنند منافعشان بیشتر شود، مثل اوپک که در بازار نفت دست برتری را داشت. هرچند از میان این کشورها استرالیا قطر به GECF نپیوستند و اگر این اتفاق بیافتد می توان شاهد اتفاقاتی مثل دوران طلایی اوپک را شاهد بود.
وی اضافه کرد: باید شناخت دقیقی از نقاط مورد توجه روسیه پیدا نماییم و پیشنهادهای راهبردی بدهیم. بطور مثال بازار گاز اروپا برای روسیه اهمیت قابل توجهی داره و حضور ما هم طبیعتاً منافعی خواهد داشت ولی این رقابت به نفع دو کشور نخواهد بود و بیشتر برای طرف غربی منفعت خواهد داشت.
این کارشناس انرژی اشاره کرد: می توانیم بگوییم که ما به بازار گاز اروپا ورود نمی نماییم و از آن طرف روسیه هم مزایایی برای ما بوجود آورد، بطورمثال با سرمایه گذاری و تعاملات سیاسی و تکنولوژی مسیر بازار هند و پاکستان را برای ما تسهیل کند. همین طور یک مشکلی که ما برای صادرات گاز به عمان داریم راه اندازی لوله در آب های عمیق است که روسیه تجربه این کار را دارد و می تواند تکنولوژی این کار را در اختیار ما قرار دهد.
همچنین در بحث نفت هم کارشناسان معتقدند زمینه های خوبی برای همکاری وجود دارد.
در این راستا محمد علی خطیبی، نماینده پیشین ایران در اوپک اظهار نمود: روسیه از مدت ها پیش با وجود این که خود صادر کننده است، نفت ایران را هم می خریده و از مشتریان آن بوده است. یعنی این امکان را دارد که مقداری از نیازهای داخلی خودش را از نفت ما تامین کند و نفت بیشتری از خودش را صادر کند.
وی اضافه کرد: همین طور روسیه امکان این که نفت ایران را بگیرد و معامله کند را داراست. در این موارد قبلاً بحث های خوبی شد ولی در مرحله اجرا مشکلاتی وجود دارد که باید برطرف کرد.
۲) استفاده از توان و تکنولوژی های فناورانه:
با توجه به سبقه طولانی طرف روس در بهره برداری و انتقال خطوط گاز و از سویی تجربه این اقدامات در کشور ایران و همین طور پیشرفت صنعت برق ایران امکان همکاریهای گسترده دراین زمینه وجود دارد. کالاهای انرژی شامل انواع وسایل گرمایشی و برودتی، انواع توربین ها، انواع فرآورده های پالایشی و پتروشیمیایی (متناسب با مزیتی که هریک از این کشورها در تولید این محصولات دارند) و توسعه مبادلات سوآپی در حوزه های مذکور است.
همکاری های فناورانه و سرمایه گذاری در عرصه تولید، تزریق، انتقال، توزیع و تبدیل گاز طبیعی (LNG)، ساخت واحدهای مینی ال ان جی، توسعه نیروگاه های هسته ای، نیروگاه های ذغال سنگ سوز پاک، حفاری دریایی، حفاری افقی، راه اندازی چاه های با قطر کم و چاه های سه رشته ای و استخراج نفت و گاز شیل از زمینه های مهم همکاری می تواند باشد.
علیرضا شیرمحمدی، کارشناس حوزه بین الملل انرژی در این زمینه به خبرنگار مهر اظهار داشت: شیرمحمدی در ارتباط با همکاریهای فناورانه در زمینه انرژی با کشور روسیه اظهار داشت: یکی از اشتباهات ما در زمینه انرژی این بود که LNG را در کنار CNG توسعه ندادیم. روسیه در بحث توانمندی ساخت LNG می تواند به ما کمک نماید. همین طور در بحث حفاری باتوجه به اختلاف ارتفاع چاه های ما و روسیه، این کشور می تواند در افزایش برداشت، مخصوصاً در بهره برداری های نوین و باتوجه به افت فشار چاه ها با ما همکاری کند.
این کارشناس انرژی اضافه کرد: باتوجه به شناختی که من از روسیه دارم، در بعضی مباحث هم روسیه به کمک های ما نیاز دارد. روسیه برنامه جایگزینی برای واردات آغاز نموده و این فرصت خوبی برای صادرکنندگان تجهیزات نفت و گاز کشور ما برای ورود به بازارهای صادراتی است. البته طبیعتاً این بحث را نباید با صادرات محصولات کشاورزی و سایر مقایسه کرد و مذاکرات آن پیچیده تر است
۳) سرمایه گذاری:
با توجه به توان و علاقه شرکت های سرمایه گذار روس برای سرمایه گذاری در بحث انرژی و از سویی مشکل تامین مالی در بیشتر پروژه های توسعه ای نفت و گاز و نیروگاهی کشور، این ظرفیت کشور روسیه نباید نادیده گرفته شود. گفتنی است در سالهای قبل قرارداد گرفتن تسهیلات دولتی از روسیه به میزان ۵ میلیارد دلار بین طرفین بسته شد. بنابر این قرارداد، چندین پروژه نیروگاهی و جاده ای بسته شد که سال قبل نیز نیروگاه سیریک از این محل تامین شد.
همچنین راه اندازی نیروگاه اتمی بوشهر نیز یکی از نمونه های موفق سرمایه گذاری روس ها در ایران بوده است که البته فازهای توسعه ای ۲و ۳ این نیروگاه که با شرکت روسی اتم استروی اکسپورت منعقد شد چندین سال است با روند کندی درحال پیش رفتن است.
قطعاً در این بخش با اهمیت ترین نیاز کشور جبران افت فشار و کاهش تولید چاه های نفت و گاز با بهره گیری از سرمایه و تکنولوژی خارجی است. به همین دلیل در دوران بعد از برجام حرف و حدیث های زیادی برای سرمایه گذاری طرف روس در میادین نفتی مختلفی همچون منصوری، منگوله، آبان و پایدار غرب شنیده شد که به نتیجه ای نرسید.
خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک، در این زمینه نیز اظهار داشت: شرکت های روس توانایی مالی و اجرائی برای انجام پروژه های انرژی را دارند. مشکلی وجود دارد و آن این است که این شرکتها به سبب حضور در بورس های بین المللی و از ترس تحریم ها، ممکنست ریسک نکنند و به ایران نیایند. برای حل این دغدغه دولت ها باید پای کار بیایند و از این سرمایه گذاران حمایت کنند و ضمانت بدهند.
منبع: migtco.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب