گزارش ام آی جی تی؛
لزوم برنامه ریزی برای اوج مصرف و قطعی گاز در زمستان از هم کنون
ام آی جی تی: تجربه مدیریت مصرف برق در تابستان امسال نشان میدهد بایستی پیش از فرارسیدن فصل زمستان و اوج گرفتن مصرف گاز نسبت به پلکانی کردن تعرفه ها و کاهش مصرف مشترکین پرمصرف اقدام نمود.
به گزارش ام آی جی تی به نقل از مهر، گاز طبیعی، ابزار اصلی ایجاد گرمایش و یکی از اصلی ترین سوخت های صنعتی در ایران و خیلی از کشورهای دنیا ارزیابی می شود. با این وجود، آمارها نشان می دهند، مصرف این حامل انرژی در ایران ۶.۷ برابر بیش از سرانه مصرف گاز دنیا و سه برابر بیش از کل اتحادیه اروپا است. ایران سومین تولیدکننده گاز جهان است اما میزان مصرف این سوخت فسیلی در داخل کشور، ایران را به چهارمین مصرف کننده گاز دنیا تبدیل نموده می کند.
در حال حاضر این میزان مصرف تا جایی بالا رفته که بر اساس گزارش شورای عالی انرژی در سند «تراز تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور تا افق ۱۴۲۰»، تراز گاز در کشور، حتی با فرض اعمال سیاست های بهینه سازی مصرف گاز و همین طور نرخ رشد اقتصادی ۵.۶ درصدی، از سال ۱۴۰۰ تا سال ۱۴۰۴ منفی خواهد بود. به عبارتی مصرف گاز در این چهار سال از تولید آن بیشتر خواهد بود و در نتیجه باید منتظر عواقب این موضوع، همچون قطعی برق و گاز در زمستان آتی باشیم.
با قطع شدن گاز چه اتفاقاتی می افتد؟
به طور قطع اولین پیامد قطع شدن گاز، از کار افتادن سیستم های گرمایشی خانگی در فصل زمستان خواهد بود. اگر این امر مستمرا ادامه پیدا کند، شاید مردم را به فکر خرید سیستم های گرمایشی غیرگازی، نظیر بخاری برقی یا حتی بخاری نفتی بیاندازد.
از دیگر تأثیرات قطع شدن گاز، می توان به تأثیرات صنعتی آن اشاره نمود. طبق اعلام محسن طرزطلب مدیر عامل پیشین شرکت برق حرارتی در سال ۹۹، حدود ۹۸ درصد نیروگاه های برق کشور نیروگاه های حرارتی (نیروگاه هایی که با سوخت فسیلی کار می کنند) هستند.
این یعنی با قطع شدن گاز، علاوه بر ایجاد اختلال در کار شرکتها و صنایعی که کارشان مستقیماً با گاز است یا حتی تعطیلی آنها در صورت استمرار قطعی گاز، باید چشم انتظار عوارض استفاده نیروگاه های حرارتی از سوخت های جایگزین، مانند مازوت باشیم. شاخص ترین پیامد این اقدام، افزایش آلودگی هواست.
علاوه بر این باتوجه به سهم ۹۸ درصدی نیروگاه های حرارتی از کل نیروگاه های کشور، می توان قطعی برق را نیز در کنار قطعی گاز در زمستان آینده پیش بینی نمود که خود معضلات دیگری را به همراه دارد.
کمبود عرضه گاز برابر تقاضای آن در پیک مصرف، یعنی پاییز و زمستان، کشور را مجبور به واردات گاز خواهدنمود. خود این امر سبب ایجاد وابستگی کشور در یکی از مهم ترین نیازهای خود به خارج خواهد شد که بطور قطع زیبنده دومین دارنده منابع گازی جهان نیست. علاوه بر این ها، تمام موارد فوق می توانند منجر به ایجاد نارضایتی عمومی شوند. اضافه شدن این نارضایتی ها به نارضایتی های اقتصادی مردم می تواند ریسک ایجاد یک بحران داخلی ناشی از این نارضایتی ها را بالا ببرد.
تأثیر قطعی گاز بر وضعیت شرکت های بورسی و غیربورسی
یکی دیگر از اثرات قطعی گاز، تأثیر بر فعالیت و وضعیت اقتصادی شرکت های بورسی، غیربورسی و صنایع خواهد بود.
محمدجواد ساکت کارشناس ارشد سیستم های انرژی دانشگاه شریف، طی گفت و گو با خبرنگار مهر در پاسخ به این پرسش که تراز منفی گاز و قطعی احتمالی آن چه تأثیری بر وضعیت شرکت های بورسی و غیربورسی می گذارد، عنوان کرد: «در وضعیتی که تراز گاز منفی است، مانند سالهای قبل، اولویت قطعی گاز با صنایع است و در این صورت بطور قطع شاهد کاهش تولید و فروش و افزایش زیان دهی آنها خواهیم بود. این اتفاق، به سبب در دسترس بودن صورت های مالی، برای شرکت های بورسی قابل مشاهده تر و ملموس تر از شرکت های غیربورسی خواهد بود. با توجه به این که بخش عمده ای از سهامداران شرکت های بورسی مردم هستند، این زیان می تواند مستقیماً متوجه آنها شود.»
ساکت درباب واکنش احتمالی شرکتها به این وضعیت اظهار داشت: «شرکت ها چاره ای جز نظاره گر بودن نخواهند داشت و بسته به نحوه وابستگی فعالیتشان به گاز حتی امکان دارد، این اختلال منجر به تعدیل نیروی این صنایع یا در مراحل حادتر تعطیلی آنها شود.»
این کارشناس درباب معقول بودن قیمت گاز خانگی باتوجه به وضعیت تراز منفی گاز اظهار نمود: «قیمت گاز خانگی در مقایسه با گاز صنایع و همین طور در مقایسه با سایر کشورها قیمتی کم است. البته در کنار واقعی نبودن قیمت گاز خانگی، درآمد مردم نیز واقعی نیست و سبد هزینه خانوارها ظرفیت تحمیل هزینه های واقعی حامل های انرژی را ندارد.»
او اضافه کرد: «البته این مسئله برای آن دسته از افراد که از درآمدهای بالا برخوردار بوده و از نظر درآمدی کمتر از یک دهک از دهک های درآمدی را می سازند، متفاوت می باشد. این قشر مصرف غیربهینه گزافی از گاز دارند اما در نظام پرداخت پلکانی هزینه گاز، این افراد تنها هزینه آن بخش از مصرف خودرا با نرخ های بیشتر پرداخت می کنند که در پله های آخر مصرفی بوده و هزینه مقدار گاز مصرف شده در پله های مصرفی قبلی را با همان نرخ اندک می پردازند. علاوه بر این که ظاهراً همان نرخ گران هم هزینه قابل توجهی را به این قشر تحمیل نمی کند تا منجر به کاهش مصرف آنها شود.»
پرمصرف ها چه کسانی هستند؟
نظام پرداخت هز ینه گاز خانگی در مدل فعلی به ۱۲ پله مصرفی تقسیم بندی شده است. مصرف کنندگان باتوجه به میزان مصرف ماهیانه خود در یکی از این پله ها قرار می گیرند. بر اساس اعلام شرکت ملی گاز ایران، مشترکینی که مصرف آنها در سه پله اول قرار می گیرد، مصرف گازشان متعارف شناخته می شود و از پله چهار تا پله ۱۲ هر پله ۴۰ درصد به مبلغ گازبها اضافه می شود.
استان های آذربایجان شرقی و غربی، نواحی شمالی کشور، استانهای گیلان و مازندران و استانهای خراسان شمالی، رضوی و جنوبی و تهران استانهای پرمصرف گاز طبیعی هستند و این در شرایطی است که مصرف گاز کشور از خط قرمز نیز عبور کرده است.
توزیع مشترکین در پله های ۱۲ گانه طی فصول سرد نشان می دهد، از مجموع ۲۶ میلیون مشترک واقعی در کل کشور، ۶۴% مصرفی مناسب داشته و در پله های یک تا سه قرار گرفته اند. این در حالیست که تنها ۳% از کل مشترکین مصارف بسیار زیاد را به ثبت رسانده و در پله های هشت تا دوازده قرار گرفته اند. بررسی توزیع مشترکین در فصل گرم نیز نشان دهنده آنست، ۷۸% از ۲۴ میلیون مشترک در این فصل، مصرفی مناسب داشته و در پله های یک تا سه توزیع شده اند.
این در حالی است که فقط ۴% از این مشترکین در پله های پرمصرفِ هشت تا دوازده قرار گرفته اند و میانگین مصرفی ۶ برابری نسبت به مشترکین کم مصرف داشته اند. بدین ترتیب پرواضح است، مشترکین پرمصرف در گاز خانگی، اقلیت مطلقی از جامعه را می سازند و نسبت به عمده مردمی که مصرفی متعادل در گاز طبیعی داشته اند، مصرف بسیار بیشتری از گاز طبیعی دارند.
نکته قابل توجهی که درباره پرمصرفین وجود دارد، سطح رفاهی این گروه است. بررسی رفاهی مشترکین پرمصرف در فصول سرد شهر تهران نشان می دهد، بیش از ۹۰% از آنها در مناطق مرفه پایتخت ساکن هستند. مقایسه ای دیگر در شهر مشهد نشان می دهد، در مناطق مرفه، بیش از ۱۳% از مشترکین، پرمصرف هستند، حال آنکه در مناطق کمتر برخوردار، این مقدار فقط ۲% محاسبه می شود. بدین ترتیب مشخص می شود، الگوی مصرف گاز طبیعی در مرفهین جامعه، بسیار نامناسبت تر از سایر اقشار جامعه است. به عبارت دقیق تر، مرفهین پرمصرف تر از سایر اقشار جامعه هستند.
بررسی الگوی مصرف مبتنی بر سطح رفاه شهری نیز گزاره فوق الذکر را تأیید می کند. شهرهای اردبیل و همدان، هر دو از شهرهای سرد ایران در زمستان محسوب می شوند. در دسته بندی شرکت ملی گاز نیز قسمتی از اقلیم اول (سردترین اقلیم) قرار گرفته اند. توزیع مشترکین در این شهرها نشان می دهد، به ترتیب ۱% و ۲% از آنها در پله های پرمصرفِ هشت تا دوازده قرار گرفته اند. حال آنکه ۱۷% از مشترکین شهرستان لواسان، به عنوان یک شهرستان مرفه در شمال تهران که قسمتی از اقلیم دو (گرم تر از اقلیم یک) است، در پله های بالای مصرفی قرار دارند.
جمع بندی
بنابراین آنطور که آمارها نشان میدهد پراکندگی مصرف گاز در کشور بالاست و مصرف دهک های بالایی همیشه بیش از دهک های پایینی است. هرچند که حالا و در اوج گرمای تابستان، هم و غم دستگاه های اجرائی تامین برق شبکه خانگی و صنعتی است، ولی باید در نظر داشت تنها در صورتی می توان از بحران ناترازی شبکه گاز در زمستان عبور کرد که اصلاح تعرفه ها از اکنون صورت گیرد. همانند اقدامی که وزارت نیرو انجام داد و پیش از شروع فصل گرما، یعنی اواسط زمستان اصلاح تعرفه ها را انجام داد.
منبع: migtco.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب