آیا سلطه انرژی روسیه بر اروپا حفظ می شود؟
ام آی جی تی: كریدور گاز جنوبی (SGC) یكی از پروژه های اولویت دار برای اتحادیه اروپا بوده و امكان انتقال ۱۰ میلیارد متر مكعب گاز جمهوری آذربایجان از منطقه دریای خزر با استفاده از گرجستان و تركیه به اروپا را فراهم می كند؛ اما آیا این پروژه به كاهش وابستگی این بلوك به صادرات روسیه كمك می كند؟
به گزارش ام آی جی تی به نقل از ایسنا، قرن نوزدهم دوران فتح و بازی بزرگ میان امپراتوری های بزرگ روسیه و انگلیس بود. پیش از جنگ جهانی اول، لندن و سن پترزبورگ - پایتخت روسیه تا ۱۱ مارس سال ۱۹۱۸ - برای برتری در منطقه آسیای مركزی و خزر رقابت می كردند. در اواخر دهه ۱۹۹۰ بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اصطلاح "بازی بزرگ جدید" برای توصیف تجدید منافع در ثروت ژئوپلتیكی این منطقه مورد استفاده قرار گرفت؛ به خصوص منطقه خزر به علت منابع بكر عظیم خود، توجه سیاست گذاران را برانگیخت.
اما عوامل متعددی مانع اكتشاف گسترده این منطقه از جانب شركت های غربی شده كه شامل تنش های ژئوپلتیكی، بی ثباتی و هزینه های بالای ساخت زیرساخت جدید است. با این همه جمهوری آذربایجان، كشوری بوده كه از زمان شكل گیری خود بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی موفقیت نسبی كسب كرده است. امضای "توافق قرن" برای اكتشاف منابع هیدروكربن، بر تحولات سیاسی و اقتصادی این كشور نوپا اثرگذار بود.
حكومت خاندان علی اف - ریاست جمهوری حیدر علی اف از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۳ و سپس ریاست جمهوری الهام علی اف بعد از مرگ پدرش - حمایت سیاسی قوی برای توسعه بیشتر زیرساخت را تضمین كرده است. با این همه كاهش ذخایر نفت و لزوم تامین مالی دولت، سبب شد این كشور به استخراج گاز روی بیاورد و به علت نزدیكی نسبی خزر به اروپا، اتحادیه اروپا یك مشتری مسلم است.
در حال حاضر بیش از نیمی از انرژی كه در اتحادیه اروپا به مصرف می رسد، از خارج این منطقه وارد می گردد. از این میزان، روسیه ۳۷.۴ درصد از گازی كه توسط كشورهای عضو اتحادیه اروپا مصرف می گردد را تامین می كند. با كاهش منابع داخلی، این میزان احیانا افزایش خواهد یافت. منتقدان از این بابت نگران هستند كه امنیت انرژی اروپا به خطر بیافتد زیرا مسكو متهم شده است از صادرات انرژی بعنوان سلاحی در منازعه با همسایگانش استفاده می نماید.
تحت وضعیت جاری، كمیسیون اروپا نقش فعالی بر سبك كردن فشار بر كشورهای عضو در شرق داشته كه به میزان نامناسبی به گاز سیبری متكی هستند. با این همه گزینه های مختلف به علت مجموعه ای از دلایل مالی و سیاسی نتوانسته اند از مرحله طراحی پا فراتر بگذارند. پروژه كریدور گاز جنوبی هم از انتقاد مخالفان بی نصیب نمانده است.
آغاز این مسیر همیشه میدان گازی شاه دنیز در آذربایجان بوده و احتمال اتصال كشورهای سرشار از منابع در منطقه مانند تركمنستان، ایران و عراق به آن وجود دارد. تا سال ۲۰۱۷ این كریدور در خط لوله قفقاز جنوبی با استفاده از آذربایجان و گرجستان و متعاقب آن خط لوله ترانس آناتولی از تركیه و خط لوله ترانس آدریاتیك با استفاده از یونان، آلبانی و ایتالیا، آغاز می گردد. این خط لوله به دلایل اقتصادی باز طراحی شده تا به جای شرق اروپا، از جنوب به غرب امتداد پیدا كند زیرا مسیر آن كوتاه تر بوده و بازار بزرگتری را تشكیل می دهد.
با این همه مخالفان به این حقیقت اشاره می كنند كه این امر هدف اصلی این خط لوله را نادیده می گیرد، زیرا مستقیما با گاز روسیه رقابت نخواهد كرد. به علاوه حجم پیش بینی شده ۱۰ میلیارد متر مكعب كه مقرر است با استفاده از این كریدور صادر شود، بخش كوچكی از ۶۰۰ میلیارد مترمكعب گازی است كه سالانه در اتحادیه اروپا مصرف می گردد.
به گفته منتقدان كریدور گاز جنوبی، این پروژه اهداف سیاسی جمهوری آذربایجان را به جای اتحادیه اروپا تامین خواهد نمود. به علاوه برملا شدن تلاش های باكو برای نفوذ در تصمیم گیری با استفاده از دادن رشوه، به شهرت این كشور قفقاز جنوبی لطمه زده است.
اگرچه ممكن است سایر كشورهای تولیدكننده گاز در آینده به این كریدور متصل شوند، اما تنش های ژئوپلتیكی و بی ثباتی در این منطقه به معنای آن است كه تصور چنین چیزی هم اكنون واهی است. از جانب دیگر، تحول دیگر در بازار گاز بین المللی ممكن است به معنای آن باشد كه این پروژه موفق نمی گردد به اهداف خود دست پیدا كند.
روسیه هم اكنون سرگرم همكاری با تركیه در ساخت خط لوله ترك استریم است كه برای دور زدن اوكراین و سایر كشورهای ترانزیتی، از دریای سیاه می گذرد. این پروژه شامل دو خط لوله هر یك به ظرفیت ۱۵ میلیارد مترمكعب است كه یكی برای بازار تركیه و دیگری برای اروپا منظور شده است. دو كشور تركیه و یونان توافق دو جانبه ای را امضاء كرده اند كه اجازه می دهد گاز روسیه با استفاده از كریدور گاز جنوبی انتقال یابد. بدین سان چنین توافقی به معنای آن است كه پروژه ای كه قرار بود وابستگی به صادرات گاز به روسیه را كم كند، در واقع این امر را تسهیل می كند.
بر اساس گزارش اویل پرایس، ساخت این زیرساخت گاز ممكن است اهدافی را كه از اجرای این پروژه وجود داشت برآورده نكند، زیرا اروپای شرقی دیگر بازار هدف نیست. صادرات روسیه احیانا تسهیل می گردد با این همه در شرایطی كه دستان اروپا هم اكنون بسته است و در رویارویی با روسیه هیچ پایانی به چشم نمی خورد، كریدور گاز جنوبی تنها گزینه است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب