یك فعال حوزه آب هشدار داد
دستكاری در طبیعت و ایجاد آلودگی به دنبال انتقال آب
مدت ها است كه سخن از انتقال آب از دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان به نقاط مختلف كشور و از شهرها و استان های گوناگون به استان ها و شهرهای دیگر كشور به گوش می رسد. طی یك هفته اخیر طرح ملی انتقال آب خلیج فارس به فلات مركزی خبرساز شده و برخی كارشناسان نسبت به آثار مخرب اجرای چنین طرح هایی بر تنوع زیستی، اكوسیستم ها، آلودگی آب و خاك و زندگی اجتماعی اخطار داده اند.
به گزارش ام آی جی تی به نقل از ایسنا، پروژه انتقال آب واژه ای است که این روزها به گوش ساکنان ایران زمین آشناست، گرچه افتتاح و اجرائی شدن چنین پروژه هایی خصوصاً طرح ملی انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی برای نهادهای اجرائی آن به منزله پیشرفت و گامی مثبت در جهت توسعه تلقی می شود اما کارشناسان نظرات متفاوتی دراین زمینه ارائه می کنند خصوصاً کارشناسان و متخصصان حوزه محیط زیست که گاهی آنرا خطا می دانند.
هفته گذشته بود که علیرضا رزم حسینی - وزیر صنعت، معدن و تجارت - خبر از اجرائی شدن پروژه بهره برداری از اولین مرحله طرح ملی انتقال آب خلیج فارس به مناطق کویری ایران داد. طرح ملی انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی توسط وزارت صمت، با همکاری و تعامل وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو و همکاری بخش خصوصی به راه افتاده است و آب مورد نیاز معادن گل گهر، مس و سرچشمه از این طریق تامین می شود هرچند همیشه تاکید وزارت نیرو در پروژه های انتقال آب، تامین آب آشامیدنی در مناطق خشک کشور است اما انتقال آب خلیج فارس قرار نیست که فقط برای تامین آب آشامیدنی باشد و مصارف صنعتی را هدف قرار گرفته است.
سازمان حفاظت محیط زیست هم از این طرح حمایت کرده است. مسعود تجریشی - معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست - اظهار داشت که ارزیابی اثرات زیست محیطی انتقال آب خلیج فارس سال ۹۲ به تصویب رسیده بود همین طور با وجود چالش هایی که بر سر انتقال آب بین حوضه ای وجود دارد، ما از طرح هایی مانند انتقال آب خلیج فارس حمایت می نماییم چونکه برای اینطور پروژه ها برنامه های مشخصی تدوین شده است و می دانیم که چه میزان آب و با چه شرایطی باید انتقال پیدا کند تا خسارت های زیست محیطی به حداقل برسد.
اما برخی کارشناسان محیط زیست نظر متفاوتی درباره انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی را دارند. حسین رفیع - فعال حوزه آب - ضمن انتقاد از اجرای پروژه های انتقال آب بین حوضه ای در کشور به ایسنا گفت: آمار و اطلاعات مشخصی از تعداد و ابعاد طرح های انتقال آب در دسترس نیست اما مشخص است که تا زمانی که آمایش سرزمین در ایران صورت نگیرد نمی توان پروژه های انتقال آب را به درستی ارزیابی و درباره درست یا غلط بودن اقدامات اظهار نظر کرد. دهه ها است که درباره آمایش سرزمین صحبت می شود اما اقدام چشم گیری دراین زمینه انجام نشده است. بدین جهت تصمیم گیری هایی که حالا دراین زمینه گرفته می شود فردی است چونکه بر طبق آمایش سرزمین صورت نمی گیرد به همین جهت هر شخص و هر کارشناسی ممکنست نظر متفاوتی را ارائه کند که هیچ یک از این تصمیمات نه قابل نقد، نه قابل توجیه و نه قابل دفاع است.
این فعال حوزه آب با اشاره به اینکه طرح های انتقال آب معمولا به بهانه تامین آب آشامیدنی اجرا می شوند اما در اصل مقاصد دیگری را در نهان با خود به همراه دارند که در بیشتر اوقات توجیه اقتصادی نیز ندارد، اشاره کرد: نباید برای اجرای طرح های انتقال آب بین حوضه ای به بهانه تامین آب آشامیدنی و بیشتر با هدف تامین آب برای بخش صنعت و گاهی کشاورزی چنین هزینه های گزافی را متحمل شویم، هرچند مسئولان و مدیران حوزه آب دراین زمینه ادعا می کنند که بودجه و هزینه پروژه های انتقال آب برای شهرها اهمیت ندارد و آنچه مهمست تامین آب آشامیدنی استانها و مناطقی است که دسترسی به آب ندارند اما واقعیت این است که طبیعت ظرفیت هایی دارد و هر مکان طبیعی شرایط خاص خودرا دارد و انسان ها نباید بیش از حد این خصوصیات و نظم طبیعت را دستکاری کنند.
وی افزود: قرار نیست همه نقاط کشور و جهان پر از آب، درخت و مکان استقرار صنایع و کشاورزی باشند. وجود جغرافیای خشک و نیمه خشک با خصوصیات و خاصیت های منحصر به فرد خود نیز یکی از الزامات جهان هستی است که باید در نظم جهانی به آن احترام گذاشت و نباید درصدد تبدیل آن به جغرافیایی متفاوت با تمرکز بر انتقال آب به آن باشیم.
مرجع ملی سازمان های مردم نهاد در کنوانسیون حفاظت از تالاب ها با اشاره به طرح های انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس خصوصاً پروژه انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی که اخیرا افتتاح شده است، اشاره کرد: پروژه های انتقال آب بین حوضه ای در کیفیت آب منطقه مبدا تاثیر می گذارد، علاوه بر این آبی که مقرر است از دریا منتقل شود نیاز به تصفیه شدن دارد و تصفیه آب شور املاحی را دفع می کند و بر جای می گذارد که خود معضلات بزرگ و اساسی را به دنبال خواهد داشت همین طور حین اجرا و بهره برداری از پروژه های انتقال آب بخش بزرگی از سواحل از بین می روند در صورتیکه این بخش از سواحل که پروژه های انتقال آب در آنها جانمایی شده می توانستند از طرق دیگری مانند گردشگری، استقرار صنایع و... آورده بیشتری برای اقتصاد کشور داشته باشند اما با اجرای این نوع پروژه ها نه فقط این توانایی ها را از آن مناطق سلب می نماییم بلکه با تحمیل چالش هایی جدید، هزینه های بیشتر را بر این مناطق زمینه سازی می شود.
به گفته رفیع، انتقال آب بین حوضه ای به مدلول برداشت آب از مبدا و اضافه کردن آن به مقصد است و نکاتی که باید در انجام چنین پروژه هایی به آن توجه داشت این است که آیا تمهیداتی برای جبران برداشت آب از مبدا اندیشیده شده است؟ یا اجرای چنین پروژه هایی تنها آلودگی و چالش های دیگری را برای استانها و نقاط مبدا بر جای می گذارد؟
وی در ادامه با اشاره به آثار مخرب انتقال آب بر مقصد اظهارکرد: با انتقال آب به مناطق و استان های دیگری که دسترسی کافی به آب ندارد،، یک سری منابع جدید وارد اکوسیستمی می شود که تا قبل از این دارای این منابع نبوده اند. انتقال آب به استان هایی که بطور طبیعی منابع آبی محدود دارند علاوه بر برهم زدن تعادل اکوسیستم و لطمه رساندن به تنوع زیستی، پساب حاصل از مصرف در بخش شهری، کشاورزی و یا صنعت موجب ایجاد آلودگی در آب و خاک منطقه می شود. آلودگی آب و خاک نیز اثرات مخربی بر محیط زیست، محصولات کشاورزی و در نهایت بر اقتصاد مبتنی بر صادرات محصولات کشاورزی می گذارد.
این فعال حوزه آب در بخش دیگری از صحبت های خود ضمن بیان اینکه بطور قطع قسمتی از مقصد پروژه های انتقال آب تامین آب برای صنایع است، اشاره کرد: در ایران تجربه استقرار صنایع آب بر در مناطق خشک را زیاد داشته ایم و این دسته اقدامات چالش های بزرگی را برای کشور ایجاد کرده اند. با این وجود همچنان شاهد استقرار صنایع آب بر در استان هایی همچون اصفهان، یزد و سمنان هستیم که دسترسی کافی به آب ندارند و برای جبران کمبود آب مورد نیاز این صنایع مجبور می شویم پروژه های انتقال آبی را اجرا نماییم که خود چالش های بزرگ دیگری را به همراه خواهند داشت.
مرجع ملی سازمان های مردم نهاد در کنوانسیون حفاظت از تالاب ها ضمن انتقاد از ملموس نبودن ارزش اقتصادی اجرای پروژه های انتقال آب اظهار نمود: هیچ یک از نهادها و سازمان هایی که از پروژه های انتقال آب حمایت می کنند اطلاعات و برآورد دقیقی از منفعت اقتصادی حاصل از اجرای طرح های انتقال آب را در دسترس عموم قرار نمی دهند. در عین حال منفعت اقتصادی تنها یک پس از این مساله است و اثرات اجتماعی و محیط زیستی اجرای چنین طرح هایی از اهمیت بیشتری برخوردارست. ما امروز به هر قیمتی صاحب یک سری منابع اقتصادی می شویم بدون توجه به اثرات سویی که برای نسل های آینده دارد.
وی اشاره کرد: ما با انتقال آب نشان می دهیم که طبیعت اشتباه کرده است و با نظم طبیعت مقابله می نماییم اما ما نباید نظم طبیعت را برهم زنیم چونکه مشکلات مختلفی را بوجود خواهد آورد. من بعنوان فعال محیط زیست خصوصاً در زمینه آب از بزرگان مدیریت آب در کشور خصوصاً رضا اردکانیان - وزیر نیرو- که قبل از این یکی از مدیران ارشد آب در سازمان ملل بود و شاید بالاترین مقام ایرانی در سازمان ملل در این دهه های اخیر و از افراد بزرگ در کرسی آب و محیط زیست یونسکو نیز است - انتظار دارم که محو مباحث سیاسی نشود و به این مسائل با نگاهی علمی بنگرد همین طور در مدیریت منابع آب تجدید نظر شود تا برای نسل های آینده میراث بدی را بر جای نگذاریم.
به گزارش ام آی جی تی به نقل از ایسنا، راه اندازی ۳۶ کیلومتر تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه، انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی، تونل انتقال آب رودخانه کرج به تهران و افتتاح خط اول انتقال آب خلیج فارس به استان کرمان در ۲۴ مهر ماه سال جاری همچون طرح هایی است که طی چند سال اخیر در زمینه انتقال آب در نقاط مختلف کشور مطرح شده و در دست اجرا است.
منبع: ام آی جی تی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب