آخرین وضعیت چاه های غیرمجاز
به گزارش ام آی جی تی در یک دهه گذشته ۹۱ هزار حلقه چاه غیر مجاز در جهت اجرای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی مسدود و از برداشت غیر مجاز ۳.۲ میلیارد مترمکعب آب در سال از دشت های کشور جلوگیری شده است.
به گزارش ام آی جی تی به نقل از ایسنا، ایران در میان ۱۱۶ کشور از نظر بحران آب در رده چهاردهم قرار دارد که نشان دهنده وضعیت نامناسب آن به لحاظ منابع آب است. برپایه این مطالعات ایران باید در سال ۲۰۲۵ برای حفظ وضعیت موجود بتواند ۱۱۲ درصد به منابع آب قابل استحصال خود بیافزاید که این افزایش می تواند از طریق های مختلفی از قبیل مدیریت عرضه و تقاضای آب صورت گیرد.
باوجود فشارهای موجود بر منابع آب زیرزمینی، آنها نقش مهمی در حفظ امنیت آب دارند، آب های زیرزمینی با تأمین ۳۶ درصد آب شرب و ۴۲ درصد آب کشاورزی، منبع اصلی آب شیرین در سطح جهانی است. یک سوم جمعیت جهان در مناطق تحت تنش آبی زندگی می کنند، در خیلی از این مناطق آب زیرزمینی، تنها منبع قابل اطمینان آب است.
در ایران ۵۵ درصد برداشت های کشور به منابع زیرزمینی وابسته است، منابع آب زیرزمینی دو ذخیره دارد که شامل ذخیره ایستا حاصل هزاران سال و ذخیره پویا که به صورت انباشت سالانه است، در این میان از یک سو روند افزایش جمعیت و از طرفی کاهش سرانه آب عامل این فشار بر آبهای زیرزمینی بوده، علاوه براینکه میزان بارندگی در بیست سال قبل ۲۰درصد کاسته شده و سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰، خشک ترین سال آبی در ۵۳ سال قبل بوده است.
چاه های غیرمجاز بلای جان آبهای زیرزمینی
همینطور طبق اعلام عابدی، عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان تعداد چاه های کشور از ۴۷ هزار حلقه به ۷۶۳ هزار حلقه افزایش یافته تاجایی که میزان برداشت سالانه از منابع آب های زیرزمینی از راه چاه ها، از ۹ میلیارد متر مکعب، به ۴۷ میلیارد متر مکعب رسیده و تعداد چاه ها ۱۶ برابر و میزان برداشت ۵ برابر شده است.
وی با تاکید براینکه وضع قوانین نامناسب به برداشت بی رویه آب های زیرزمینی کمک کرده است، خاطرنشان کرد: ۴۵ درصد کل چاه های موجود در کشور غیر مجاز هستند و بیشتر از ۱۵۰ هزار پروانه برای چاه های غیرمجاز صادر گردیده است.
عابدی ضمن اشاره به آمار وزارت نیرو، توضیح داد: کسری مخزن سالیانه منابع آب زیرزمینی طی ۴۳سال آبی اخیر نشان داده است که پس از سال ۱۳۵۷ تقریباً هرساله مقدار تخلیه از منابع آب زیرزمینی از مقدار تغذیه آنها بیشتر بوده و از حجم ذخیره استاتیک آنها کاسته شده است.
وی ادامه داد: کمبود آب ایران در قرن ۲۱ با خشکسالی های مکرر و تغییرات آب و هوایی تشدید شده است. به صورت متوسط ۵۶درصد از ظرفیت مخازن سدهای ایران از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۴ خالی بود و این سبب افزایش فشار به آب های زیرزمینی می شود. در نتیجه، ایران در کنار کشورهای ایاالت متحده، چین، هند و عربستان سعودی در بین کشورهایی با بیشترین میزان تخلیه آب های زیرزمینی در قرن ۲۱ قرار گرفت.
عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان عوامل ایجاد فرونشست را برپایه آمارهای جهانی، ۲۳ درصد طبیعی و ۷۷ درصد علل انسانی اعلام نمود و اظهار داشت: ۶۰ درصد برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی دلیل فرونشست است. ۲۰ میلیون نفر در کشور با این پدیده مواجهند و ایران رتبه ۴ فرونشست در دنیا را در اختیار دارد و در بین شهرهای کشور، اصفهان، تهران، کرمان و خراسان رضوی به ترتیب بیشترین میزان فرونشست را دارند.
عابدی در توضیح راهکار ها برای پیشگیری از میزان فرونشست اظهار داشت: مسدودکردن چاه های غیرمجاز، برقی کردن چاه ها، نصب کنتور حجمی روی چاه ها، کاهش مجوز برداشت، خرید چاه های کم بازده و تغذیه مصنوعی آبخوان های محصور راهگشا است. باید با اکتشافات زمین شناسی مشخص شود لایه های تغذیه ناحیه تحت فشار در چه قسمتی است.
چه تعداد چاه مسدود شد؟
برای این مهم اما اقداماتی در کشور انجام شده است، طبق آخرین اعلام وزارت نیرو، هم اکنون مجموع چاه های غیر مجاز کشور حدود ۳۵۰ هزار حلقه بوده و تعداد چاه هایی که تاریخ حفر آنها پس از سال ۱۳۸۵ بوده، غیر حریمی محسوب شده و به ۱۶۰ هزار حلقه رسیده، در این بین بالاترین عملکرد انسداد چاه های غیر مجاز در سال ۱۳۹۵ به تعداد حدود ۱۷ هزار و ۳۲۸ حلقه بوده است، در هفت ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ در مجموع ۲۲۲۹ حلقه چاه غیر مجاز در سطح کشور مسدود شده که با عنایت به اهداف ۱۰ هزار و ۵۰۰ حلقه، ۲۱ درصد پیشرفت را نشان داده است.
همینطور از آغاز سال جاری در مجموع ۲۸.۶ میلیون مترمکعب، کنترل برداشت آب صورت گرفته که با عنایت به ۴۰۰ میلیون مترمکعب هدف تعیین شده، و به علت کاهش اعتبارات دریافتی نسبت به سال قبل بخصوص در پرداخت سهم نقدی طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی، تنها هفت درصد هدف محقق شده است.
آنطورکه جواد حاجیانی مدیرکل دفتر توسعه نظام فنی، بهره برداری و دیسپاچینگ برق آبی اعلام کره عملکرد شرکتهای آب منطقه ای در زمینه تعداد انسداد بهتر از حجم کنترل شده ناشی از آن بوده که نشان از هدف گذاری شرکت ها برای چاه های با آبدهی کمتر یا بدون آبدهی است که باید برای بهبود عملکردها و انجام اقدامات مؤثر، شرکتهای تابعه، چاه هایی با عمق و آبدهی بیشتر را در اهداف باقی مانده تا آخر سال منظور کنند.
به قول وی بیشتر چاه های مسدود شده کشور در سال ۱۴۰۰ از نوع دیزلی با عمق کمتر از ۲۰ متر و آبدهی کمتر از ۵ لیتر برثانیه بوده که در مجموع ۵۸ درصد از چاه های غیر مجاز انسداد یافته دیزلی، ۵۹ درصد کم عمق و ۹۲ درصد با آبدهی کمتر از ۵ لیتر برثانیه است.
مدیرکل دفتر توسعه نظام فنی، بهره برداری و دیسپاچینگ برق آبی اظهار نمود: استفاده از پیمانکار برای انسداد چاه های غیر مجاز کشاورزی، استفاده از مأموران ماده ۳۰ و نیروهای حقوقی برای پیگیری پرونده چاه های غیرمجاز، برگزاری جلسات هماهنگی بین شرکتهای آب منطقه ای با مقامات قضایی هر استان، تقویت گروههای گشت و بازرسی از منابع آب و بازدید مستمر از چاه های مسدود شده، تسریع در روند رسیدگی حقوقی و قضایی به پرونده چاه های فاقد پروانه، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به کشاورزان را همچون راهکارهایی دانست که می تواند در تسریع اجرای پروژه انسداد چاه های غیر مجاز موثر باشد.
بی گمان حفظ آب های زیرزمینی بعنوان سرمایه های اصلی کشور اهمیت ویژه ای دارد موضوعی که آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته و غفلت بیشتر از این از آن می تواند سرنوشت تلخی را برای منابع آبی کشور به همراه داشته باشد، هرچند که در سال های اخیر صیانت از منابع آبی افزایش پیدا کرده اما همچنان قدر این بهای پرارزش شناخته نشده است.
منبع: migtco.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب