ناترازی برق مقصر کیست؟
ام آی جی تی: دولت در حالی راهکار بحران ناترازی برق را به اصلاح مصرف مردم گره می زند که آمارها نشان میدهد ریشه اصلی مشکل در کمبود تولید، فرسودگی نیروگاه ها و توسعه نیافتگی منابع تجدیدپذیر نهفته است.
به گزارش ام آی جی تی به نقل از مهر، به تازگی، یکی از مسؤلان دولت در اظهاراتی عنوان نمود که «راه حل رفع ناترازی انرژی، متعادل شدن مصرف» است و اضافه کرد: «کسانی که بیش از اندازه مصرف می کنند باید هزینه اضافی بپردازند و کم مصرف ها پاداش بگیرند.» این سخنان که مقرر است بزودی به سیاست اجرائی دولت تبدیل گردد، واکنش های گسترده ای بهمراه داشت. منتقدان می گویند چنین نگاهی با تقلیل مشکل به سطح رفتار مصرفی مردم، ریشه های ساختاری بحران برق کشور را نادیده می گیرد؛ ریشه هایی که در حوزه افزایش تولید، تنوع منابع و بهره وری نهفته اند.
آدرس غلط و رفع مسئولیت
طبق گزارش مرکز پژوهش های مجلس (۱۴۰۲)، سبد تولید برق ایران بشدت به سوخت های فسیلی وابسته است؛ بیشتر از ۹۰ درصد برق کشور از نیروگاه های حرارتی تامین می شود. این وابستگی موجب می شود با کوچک ترین محدودیت در تامین سوخت، تولید برق مختل شود.
داده های توانیر نیز نشان داده است که سهم بخش خانگی و صنعتی در مصرف برق تقریبا برابری ندارد؛ در سال ۱۴۰۲، حدود ۳۶ درصد برق کشور توسط صنایع و تنها ۳۱ درصد توسط بخش خانگی مصرف شده است. در بعضی کارخانه های بزرگ مانند مجتمع فولاد مبارکه، مصرف برق در ساعات اوج بار به بیشتر از ۱۶۸۰ مگاوات می رسد، که معادل نیاز یک شهر متوسط است.
با این آمار، انداختن بار اصلی بحران به دوش مصرف کنندگان خانگی، نوعی ساده سازی و حتی «نشانی غلط» است که از مسئولیت دولت در حل مشکل زیرساختی می کاهد. البته که برق صنایع نیز نباید قطع شود، چون که با قطع شدن برق صنایع مهمی همچون فولاد، تولید کشور لطمه خواهد دید؛ بلکه ریشه ی ناترازی برق را نه در صنعت و نه در بخش خانگی باید جستجو کرد.
یک دهه غفلت از توسعه نیروگاهی
یکی از دلیلهای اصلی که امروز کشور با بحران ناترازی برق رو به رو است، به توقف یا کندی شدید در روند ساخت نیروگاه های جدید در دهه ۹۰ بازمی گردد. در صورتیکه رشد مصرف برق بطور میانگین سالانه حدود ۵ درصد ادامه داشت، سرمایه گذاری برای راه اندازی ظرفیتهای تولید جدید متناسب با این رشد صورت نگرفت. این در حالیست که برای پاسخ به رشد تقاضا، کشور نیازمند راه اندازی سالانه حداقل ۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه جدید بود. این عقب ماندگی تاریخی سبب شد تا شکاف بین تولید و مصرف بتدریج به یک بحران تمام عیار تبدیل گردد. براستی، تمرکز بر سیاستهای کوتاه مدت و غفلت از سرمایه گذاری های زیربنایی بلندمدت، میراثی را بر جای گذاشت که امروز دولت و مردم، هر دو، هزینه آنرا می پردازند و این حقیقت، مسئولیت دولت ها در تضمین امنیت انرژی را بیشتر از پیش نمایان می سازد.
رفع ناترازی برق، وظیفه ی دولت
طبق گزارش رسمی شرکت توانیر (۱۴۰۴)، سهم نیروگاه های تجدیدپذیر حتی با رشد ۵۳ درصدی ظرفیت در دولت فعلی، هنوز فقط در حدود ۲ درصد سبد تولید برق کشور است. این رقم در مقایسه با کشورهایی مثل ترکیه، خیلی پائین است. ایران با بیشتر از ۳۰۰ روز آفتابی در اکثر نقاط، ظرفیت نصب گسترده صفحات خورشیدی کوچک مقیاس (خانگی، مدارس، ادارات) را دارد. این الگو علاوه بر کاهش وابستگی شبکه به نیروگاه های حرارتی، موجب کاهش اتلاف انرژی در انتقال هم می شود.
طبق آمار وزارت نیرو، هنوز بخش قابل توجهی از نیروگاه های کشور در حالت سیکل ساده فعالیت می نمایند، با بازدهی حدود ۳۳ درصد. تبدیل این واحدها به سیکل ترکیبی می تواند بازدهی را به بیشتر از ۵۵ درصد برساند؛ به عبارتی، بدون مصرف سوخت اضافی، تا ۵۰ درصد تولید برق بیشتر حاصل شود.
مرکز پژوهش های مجلس گزارش کرده که تلفات شبکه انتقال و توزیع برق در ایران حدود ۱۰ درصد است، در صورتیکه میانگین جهانی کمتر از ۷ درصد است. اصلاح شبکه و جایگزینی تجهیزات فرسوده می تواند ظرفیت معادل چند نیروگاه بزرگ را آزاد کند.
علاوه بر خورشیدی و بادی، استفاده از منابع زمین گرمایی، زیست توده و حتی واردات فصلی برق می تواند فشار را از روی یک منبع منفرد مانند گاز بردارد و پایداری شبکه را افزایش دهد.
ناترازی برق یک مسأله چندوجهی است که بیشتر ریشه در کمی تولید و فرسودگی تجهیزات و نیروگاه ها دارد تا رفتار مصرفی مردم. سیاستهای تشویق و تنبیه مصرف کنندگان، بااینکه می تواند در کوتاه مدت اثرگذار باشد، اما بدون افزایش تولید و توسعه منابع متنوع و پایدار، مشکل ناترازی برق به صورت بنیادین رفع نخواهد شد.
دولت بعنوان متولی اصلی تامین و پایداری انرژی، باید به جای تمرکز یک جانبه بر اصلاح مصرف خانوار، با برنامه ای جامع شامل توسعه تجدیدپذیرها، پیشرفت بازدهی نیروگاه ها و اصلاح شبکه انتقال، بحران را مدیریت کند. تجربه جهانی نشان داده که راهکار پایدار در تراز کردن همزمان بخش تولید و مصرف نهفته است، نه در توجیهات غلط مسئولان.
بطور خلاصه به گزارش ام آی جی تی به نقل از مهر، به تازگی، یکی از مسئولین دولت در اظهاراتی عنوان نمود که راهکار رفع ناترازی انرژی، متعادل شدن مصرف است و افزود: آنهایی که بیش از حد مصرف می کنند باید هزینه اضافی بپردازند و کم مصرف ها پاداش بگیرند. داده های توانیر نیز نشان داده است که سهم بخش خانگی و صنعتی در مصرف برق تقریباً برابری ندارد؛ در سال ۱۴۰۲، حدود ۳۶ درصد برق کشور توسط صنایع و تنها ۳۱ درصد توسط بخش خانگی مصرف شده است. این رقم در مقایسه با کشورهایی مثل ترکیه، خیلی پائین است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب