گزارش ام آی جی تی به نقل از مهر؛
اكتشاف موفق آب ژرف در سیستان، عربستان چگونه صادركننده غلات شد؟
ام آی جی تی: یك مقام مسئول با اشاره به اینكه آب های ژرف می توانند بعنوان منبع آب شیرین مورد استفاده باشند، اظهار داشت: به همین منظور در سیستان وبلوچستان حفاری هایی انجام شد كه نتایج آن درحال بررسی است.
به گزارش ام آی جی تی به نقل از مهر، سال آبی گذشته را در حالی پشت سر گذاشتیم كه به قول متخصصین یكی از كم آب ترین سال ها طی ۱۵ سال اخیر بوده است. همین كم بارشی و همینطور چالش موجود در منابع تامین آب كشور باعث كاهش سطح آب پشت سد ها و در نتیجه كاهش ظرفیت تولید برق از نیروگاه های برقابی شد. ازاین رو با عنایت به اقلیم جغرافیایی ایران و از طرفی دیگر تغییرات كلی اقلیم جهان، تشدید چالش در حوزه آب امری قطعی است. در این بین دولت برای حل چالش در استانهایی كه مشكل كم ابی شدیدتر است، آستین بالا زد و با تخصیص بودجه، احداث آب شیرین كن در منطقه استان هرمزگان را در دستور كار قرارداد. در همین ارتباط بحث هایی هم در مورد منابع آب های ژرف مطرح گردیده است. در همین ارتباط هدایت الله فهمی، معاون دفتر برنامه ریزی كلان آب و آبفای وزارت نیرو در گفتگو با خبرنگار مهر در تعریف آب های ژرف اظهار داشت: عمقی كه برای آب های ژرف تعریف می گردد بسته به هر كشور و منطقه ای متفاوت می باشد، اما به صورت كلی به آب های موجود تا عمق ۴۰ متری آب های زیرسطحی، آبهای در عمق ۶۰۰ متری آب های معمولی و به آب هایی در عمق بالغ بر هزار متر، آب ژرف می گویند. وی افزود: منبع تامین آب های ژرف، ریزش های جوی است كه در بعضی موارد عمر آنها به ۵۰۰ سال می رسد و كمتر از ۰.۱ درصد آنها تجدید پذیر هستند. در بعضی موارد هم آب خارج شده از این مخازن امكان دارد در حین عبور از لایه های زمین شور شود. این مقام مسوول با تاكید بر اینكه منابع آب های ژرف فوق استراتژیك هستند، خاطرنشان كرد: عموما كشورها به این منابع دست نمی زنند چون آن را متعلق به آیندگان می دانند، البته لیبی و به قول برخی، عربستان از این منابع آب برداشت كرده اند. تفاوت آب ژرف با آب های گسلی فهمی با اشاره به اینكه آب های ژرف از آب های گسلی متمایز هستند، افزود: آب های ژرف از مناطق كوهستانی مثلا از كوه های آناتولی سرچشمه می گیرند و بعنوان منبع آب شیرین از زیر كشورها عبور می كنند. وی با اشاره به اینكه برای تامین آب شرب استان سیستان و بلوچستان، حفاری هایی برای كشف آب های ژرف انجام شده است، افزود: نتایج این حفاری ها در دست بررسی می باشد. به قول معاون دفتر برنامه ریزی كلان آب و آبفای وزارت نیرو، برخی اطلاعات مبالغه آمیز درباره آب های ژرف به مقامات مربوطه عرضه می گردد كه صحیح نیست. اما به صورت كلی باید به همه روش های تامین آب توجه كرد. حتی گزینه تصفیه آب فاضلاب هم می تواند مورد توجه قرار بگیرد. وی اظهار داشت: مبحث آب های ژرف در حوزه فعالیت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است و وزارت نیرو فقط همكاری می كند. چرا كشورها حاضر به اطلاع رسانی در مورد آب های ژرف نیستند؟ حمید سینی ساز، كارشناس حوزه آب هم در گفتگو با خبرنگار مهر در تعریف آب های ژرف اظهار داشت: آب های ژرف متفاوت از آب های زیرزمینی هستند كه در بافت متخلخل لایه های زیرین زمین وجود دارد. آب های ژرف منابعی هستند كه زیر لایه های بستر سنگی زمین ذخیره شده اند. تفاوت آب های ژرف با سفره های معمول آب های زیرزمینی، عمق آن ها در لایه های زمین است به صورتی كه آب های ژرف عموما در اعماق بسیار پایین تر در حدود ۱۵۰۰ متر و بیشتر قرار دارند. البته سفره های آب زیرزمینی از محل گسل ها به زیر بستر سنگی فرو رفته و به آب های ژرف می پیوندند. وی افزود: منابع آب های ژرف می تواند كاملاً محبوس باشد كه بر اثر حركت پوسته زمین یا زلزله های شدید، یك محدوده آبی در لابلای بستر سنگی به دام افتد. چنین آب های ژرفی را اصطلاحاً آب های پیر می گویند چون كه امكان دارد هزاران سال از زمان تشكیل آن گذشته باشد. از سوی دیگر آب های ژرف می تواند بسیار جوان هم باشد كه با آزمایش روی ایزوتوپ های آب، عمر آن مشخص می گردد. جوان بودن منابع آب های ژرف به این معناست كه این منابع دائم در حال تغذیه از لابلای شكاف های بستر سنگی و گسل ها هستند. البته به صورت كلی اطلاعات دقیق و شفافی درباره منابع آب های ژرف در هیچ كجای دنیا وجود ندارد، چون كه به مطالعات گسترده زمین شناسی به صورت موردی نیاز است. وی توضیح داد: آب های ژرف، منابع آب شیرین و مشترك بین چند كشور هستند و بهره برداری از این منابع توسط یك كشور، می تواند كشورهای شریك را حساس كند، بنابراین اطلاع رسانی درمورد این آبها، با ملاحظات زیادی توسط كشورها روبروست. دستبرد سعودی ها به منابع آب های ژرف و تبدیل شدن به صادركننده غلات به قول این كارشناس آب، كشور عربستان حدود ۴ دهه قبل به طور گسترده از این منابع استفاده و از این منابع، آب استخراج كرد، به نحوی كه در مقطعی به كشور صادركننده غلات تبدیل شد. لكه های سبز رنگی كه در تصاویر ماهواره ای در شمال غرب این كشور قابل مشاهده می باشد، بقایای كشاورزی ای است كه با استفاده از منابع آبی آب های ژرف از آن زمان بوجود آمده است. سینی ساز در پاسخ به این سوال كه آیا در كشور ما هم منابع آب های ژرف وجود دارد، توضیح داد: قدیمی ترین اسناد دال بر وجود آب های ژرف در ایران را می توان اظهارات غواصانی دانست كه در خلیج فارس و دریای عمان به دنبال مروارید می رفتند و در بستر دریا با چشمه های آب شیرین مواجه می شدند. بر مبنای گفته این افراد، جریانی كه این چشمه های آب شیرین در كف دریا تولید می كنند حتی باعث پراكنده شدن ماهی ها می گردد. وجود این چشمه های آب شیرین در دریاچه ارومیه هم گزارش شده است. چاه ۲۲۰۰ متری سیستان به آب رسید وی افزود: به همت یكی از نمایندگان استان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی، با هزینه معاونت علمی ریاست جمهوری و بنیاد مستضعفان، هزینه ای معادل ۲۵ میلیارد تومان برای مطالعه و اكتشاف آب های ژرف در دشت زابل اختصاص داده شد كه اولین چاه با حفاری به عمق ۲۲۰۰ متر به آب رسید. ولی این آب، در حال بررسی و آزمایش است تا ببینیم آیا قابل استفاده می باشد یا در جریان انتقال به سطح زمین شور شده است. زمین نشست نمی كند این كارشناس حوزه آب در پاسخ به برخی انتقادات در خصوص اینكه برداشت از منابع آب های ژرف منجر به فرونشست زمین می شود، اظهار داشت: اینطور نیست؛ نخست اینكه این آب ها بر خلاف سفره های معمول در بافت متخلخل قرار ندارند كه برداشت آب باعث تهی شدن بافت متخلخل از آب شده و منجر به فرونشست شود. این آب ها در زیر لایه های قطوری از سنگ حضور دارند. از سویی دیگر امتداد این سفره ها در دریاها به بیرون می جوشد و این نشان داده است كه این منبع از جایی تغذیه و در جایی تخلیه می گردد. ازاین رو برداشت انسانی از آب های ژرف جوان، خلأ و حفره ای تولید نمی نماید. در صورت برداشت، از آنجایی كه «جریان» آب وجود دارد، این فضای خالی پر می گردد. از طرفی باید اظهار داشت كه جنس این قسمت از زمین (بستر سنگی) به اندازه ای محكم است كه در صورت خروج آب هم حالت خویش را حفظ می نماید. همانطور كه بیش از ۱۰۰ سال استخراج نفت و گاز تابحال باعث هیچ فرونشستی نشده است. ورود به حوزه آب های ژرف یك لزوم است سینی ساز در ارتباط با مقایسه هزینه های احداث آب شیرین كن نسبت به استفاده از منابع آب های ژرف توضیح داد: مطالعه و استخراج در حوزه آب های ژرف سخت و هزینه بر است، اما همچون حوزه های راهبردی و مهم در مدیریت آب است كه باید به آن ورود كرد.البته در مورد چاه اكتشافی در زابل، فشار آب به گونه ای بود كه آب به صورت خودبه خود و با فشار طبیعی خارج شد؛ ازاین رو خیلی از هزینه های بعدی كه بابت پمپاژ آب باید انجام می شد، وجود نخواهد داشت. احداث آب شیرین كن ها باآنكه خوب و امری لازم است اما بیشتر مناسب مناطق ساحلی است و انتقال و سیستم توزیع آب حاصل از شیرین سازی به منطقه ای چون زابل هزینه ای بیشتر از استفاده از آب ژرف موجود در همان منطقه را طلب می كند. به قول وی به صورت كلی باید از همه روش های ظرفیت افزا در تامین آب با عنایت به شرایط موجود بهره برد و هیچ گزینه ای را نباید فدای گزینه دیگر كرد. شاید در منطقه ای بتوان باران زایی مصنوعی انجام داد. شاید حتی بتوان در جایی بخار آب موجود در هوا را تقطیر و استفاده نمود. سینی ساز افزود: به اعتقاد بنده در حد تحقیقات و پژوهش حتما باید در همه این حوزه ها ورود كرد. از طرفی باید دقت داشت كه همچون مزیت های استفاده از آب های ژرف دانش فنی و مهندسی ای است كه در داخل كشور بومی سازی شده است و نیازی به واردات در این زمینه نداریم. از سویی این منابع تامین آب، بسیار بزرگ هستند و منبع آب حدودا خوب و دائمی به شمار می روند. وی در مورد اینكه آیا استفاده از منابع آب های ژرف، معایب و مضراتی هم خواهد داشت، اظهار داشت: امكان دارد برخی آب های ژرف در جریان انتقال به سطح زمین، در اثر برخورد با لایه های مختلف زیرین زمین، دچار شوری شده یا با عناصر فلزی سنگین مخلوط شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب